Adriaan Ram (1599) is afkomstig uit een adellijke katholieke Utrechtse familie en wordt ambachtsheer van Tull en ’t Waal en van Schalkwijk. Adriaan Ram heeft echter zoveel indruk gemaakt, dat in 1962 een straatnaam naar hem is genoemd: de Jhr Ramweg.

Gezin Ram in kasteel Schalkwijk

Adriaan Ram is de zoon van Everard Ram en Beatrix Pieck. Hij is een rijk inwoner van Utrecht en woonachtig op Nieuwegracht 34.¹ Hij wordt in 1633 eigenaar van het gerecht Tull en ’t Waal en in 1634 van de ridderhofstad Schalkwijk. Dit kasteel koopt hij voor 10.000 Carolusguldens.

Rond die tijd heeft hij een relatie met Margaretha Pauw. Hij belooft met haar te trouwen en in 1635 krijgen ze samen een dochter. Deze dochter Beatrix Adriana trouwt later drie keer met een steenrijke man en weet in de geschiedenisboeken te eindigen als nummer 126 in de lijst met rijkste personen uit de Gouden Eeuw.

Ondertussen heeft Adriaan Ram zijn oog laten vallen op een andere vrouw. Hij trouwt op 19 augustus 1638 met Margaretha van Isendoorn à Blois en krijgt 5 kinderen. Het zijn:

• Alard Ram (Heer van Tull en ’t Waal)
• Everard Ram (Heer van Schalkwijk)
• Wilhelmina Ram (geestelijke)
• Walraven Ram (in dienst van de VOC)
• Michael Ram (landdrost in Bataviase Ommelanden)

Zijn buitenechtelijke dochter van Margaretha Pauw erkend hij voor het Hof van Utrecht.

Aankoop stadskasteel in Utrecht

Op 22 mei 1640 koopt Adriaan Ram het stadskasteel Clarenburg in Utrecht, een van de oudste huizen van de stad. Hier wordt een schuilkerk ingericht, Maria Minor, voor de parochianen van de Buurkerk. Op 25 november 1647 verkoopt hij dit huis.

Aankoop gerecht Schalkwijk

Een week later op 2 december 1647, koopt Adriaan Ram voor 19.500 Carolusguldens het gerecht Schalkwijk. Het gerecht is op dat moment in handen van de 6-jarige Heinrich Wolrad van Waldeck Eisenberg en zijn familie doet het gerecht Schalkwijk in de verkoop.

Adriaan Ram is fervent katholiek en moet zich dan ook snel thuis hebben gevoeld tussen de overwegend katholieke Schalkwijkse bevolking. In zijn kasteel opent hij een kapel voor zijn gezin, maar al snel is dit een schuilkerk voor het dorp. Het wordt voor de naastgelegen protestantse kerk een geduchte concurrent. De dominee ziet dit met lede ogen aan en doet zijn beklag. Uiteindelijk grijpen de Staten van Utrecht in.

Veroordeling Adriaan Ram

Na de bestorming van het kasteel op 1 juni 1651 worden Adriaan Ram en zijn vrouw gevangen genomen. Het verhoor duurt tot 25 juni. Ram wordt voor tien jaar verbannen en krijgt een boete. Ook moet hij de proceskosten en de doktersrekening van de gewonden bij de aanval betalen. De toren waar de kapel was, moet worden afgebroken en de ophaalbrug moet worden vervangen door een vaste brug. Adriaan Ram vestigde zich in Vianen.

Een jaar later in 1652 wordt op de kale plek van de toren opnieuw gebouwd. Het Hof van Utrecht neemt daarop levenslang zijn heerlijke rechten van Schalkwijk af. Die worden dan waargenomen door de Staten van Utrecht. In 1658 wordt zijn ban opgeheven.

Overlijden Adriaan Ram

In september 1663 wordt Adriaan Ram in Culemborg verwacht bij een doop. Hij is afwezig en laat zich vervangen. Op 2 november van dat jaar sterft hij en wordt hij begraven in de Mariakerk in Utrecht.

Eeuwen later

In de 19e eeuw wordt een van zijn nazaten de Vrouwe van Schalkwijk. Haar zoon is Cornelius Ludovicus de Wijkerslooth die de eerste bisschop van de noordelijke Nederlanden is. Deze geestelijke wordt in Schalkwijk begraven. In Schalkwijk leeft Adriaan Ram voort als verdediger van het katholieke geloof, die zijn positie als gerechtsheer in de waagschaal stelde. Zo is er een weg naar hem genoemd en is de tuin van Jhr Ram in ere hersteld.

Noten

1. Dit adres vermeldt het Centraal Museum op haar website. ↩︎