In Schalkwijk hebben vier, mogelijk vijf kastelen gestaan. Alleen de woontoren van Vuylcop is nog overgebleven. Met uitzondering van Marckenburg functioneerden de kastelen als basis voor de ontginning. Zo werd vanuit kasteel Schalkwijk de meeste ontginningen bestuurd.
Het is onduidelijk of Blokhoven een kasteel is geweest of een versterkte boerderij. Afbeeldingen tonen wel een kasteelachtig bouwwerk, maar echt verdedigbaar was het niet. Bovendien stond het in een restontginning en had het twee indrukwekkende kastelen (Schalkwijk en Bloemenstein) op korte afstand.
Twee kastelen hebben in de 16e eeuw de titel Ridderhofstad meegekregen: Schalkwijk 2 en Vuylcop
Kasteel
Schalkwijk 1
Afgebroken in 1304 nadat de eigenaar de kant van de vlamingen had gekozen.
Kasteel
Schalkwijk 2
Werd in 1651 belegerd om opstandige katholieken aan te pakken.
Kasteel
Vuylcop
Behorende bij Schonauwen, maar gebouwd in het Rietveld.
Kasteel
Marckenburg
Een kasteel van Ten Goye, dat in de 14e eeuw werd belegerd en afgebroken.
Kasteel Schalkwijk 1 en 2
Al in 1165 is er vermoedelijk sprake van een mottekasteel in Schalkwijk. Deze wordt gebruikt door de eigenaren van het gebied en vormt het bestuurlijk centrum van de ontginning van Schalkwijk. Dit mottekasteel wordt rond 1250 herbouwd van steen. Vermoedelijk heeft dit kasteel gestaan aan het begin van de Tetwijkseweg.1 In 1304 wordt het gesloopt, nadat de eigenaar wordt gedood bij een veldslag.
In 1321 heeft de familie van Schalkwijk een nieuw huis. Dit groeit later uit tot kasteel Schalkwijk 2. Met uitzondering van de periode dat Adriaan Ram eigenaar van het kasteel is, zijn er weinig oorlogshandelingen. Rond het jaar 1800 wordt het afgebroken.
Vuylcop
In het Rietveld, op enige afstand van het dorp Schalkwijk, wordt aan het begin van de 14e eeuw Vuylcop gebouwd. De woontoren groeit uit tot een klein kasteel en wordt uiteindelijk het oudste huis van de gemeente Houten. Vuylcop is nooit betrokken geweest bij oorlogshandelingen.
Marckenburg
In de 14e eeuw wordt vanuit Ten Goye kasteel Marckenburg gebouwd. In 1353 is er oorlog tussen Holland en ’t Sticht. Er volgen gevechten rond de kastelen Ten Goye en Marckenburg dat vijandig tegenover ’t Sticht staat. Marckenburg wordt na verovering afgebroken.
Kasteelverhalen
Noten
- Er is discussie over de locatie van het kasteel. Heeft het gestaan aan de Tetwijkseweg of aan het begin van de Slotlaan? ↩︎
Deze pagina is gewijzigd op 17 juli 2025