De RK kerk Schalkwijk is zonder uitzondering het mooiste kerkgebouw van de gemeente Houten. De rijkdom van de Schalkwijkse boeren in de 19e eeuw speelde bij de bouw een grote rol. De kerk draagt de bijnaam: ‘Kathedraal van het Sticht’.

In de 18e eeuw is er sprake van een schuilkerk aan de jhr Ramweg. Katholieken uit de wijde omgeving gingen naar de statie Schalkwijk. Na 5 augustus 1796 mocht het katholieke geloof openlijk worden uitgeoefend. In de 1838 wordt de schuilkerk vergroot.

Opdracht nieuw kerkgebouw

In 1876 geeft het aartsbisdom de opdracht tot de bouw van een nieuw kerkgebouw. Twee van de vier kerkmeesters zijn tegen, maar voor de besluitvorming maakt dit niet uit. Op 21 maart 1878 wordt de eerste steen gelegd van de neogotische kruisbasiliek naar ontwerp van Alfred Tepe.

In eerste instantie zou de kerk zonder toren worden gebouwd. Maar door de aanleg van de spoorlijn in 1868 hadden veel Schalkwijkse boeren extra geld binnengehaald, waardoor de kerk kon worden gebouwd. De kerktoren is van het Utrechts type. Dat wil zeggen: geïnspireerd op de Domtoren. Op 10 juni 1879 is de Michaëlkerk gereed. De toren is 64 meter hoog.

Herstelwerkzaamheden

De kerk mag dan in het dorp een indrukwekkend gebouw zijn, de bouwkwaliteit is minder indrukwekkend. In 1899 wordt het gehele gebouw opnieuw gevoegd, vanwege doorslaand vocht. Ook in de jaren erna worden vele gebreken hersteld. Uiteindelijk blijkt de kerk te verzakken en dreigen de pilaren naar binnen te vallen. Sommigen inwoners denken al aan sloop van het gebouw.

De bouwers hebben vermoedelijk geen rekening gehouden met de zwakke Schalkwijkse bodem. Iets wat bij de bouw van het station in 1866-1868 ook al naar boven kwam. In 1931-1932 volgt een flinke restauratie. De hele kerk wordt leeggehaald en een nieuwe fundering rondom de pilaren aangebracht. Ook komt er een nieuw dak.

Tijdens de Tweede wereldoorlog worden op 24 maart 1943 de vier klokken gevorderd. In 1948 krijgt de kerktoren nieuwe klokken. In 1954 en in 2010 wordt de kerk opnieuw gerenoveerd. Ten behoeve van de renovatie in 2010 worden de laatste bezittingen (landerijen en huizen) verkocht. De kerk is daarmee geen rijke kerk meer, zoals in het begin.

In 1986 wordt een orgel uit 1758 in de kerk geplaatst. Het gaat om een orgel van Johann Heinrich Bätz.

Mariabeeld RK kerk Schalkwijk

In deze kerk staat een Mariabeeldje: ‘Maria van Schalkwijk‘. Het beeldje dateert uit de 14e eeuw. Tot 1954 stond het beeldje in de kapel van het zusterklooster in Schalkwijk. Waarschijnlijk is dit hetzelfde beeldje dat eeuwenlang in de kapel van kasteel Wulven heeft gestaan. In de 15e en 16e eeuw trokken pelgrims naar dit kasteel, dat een bedevaartfunctie had gekregen.

Begraafplaats

De begraafplaats van de kerk dateert uit 1818. Direct zichtbaar is de grafkapel uit 1864. Hier is begraven Mgr. Cornelis Ludovicus baron de Wijckersloot van Schalkwijk. (†1851). Hij was sinds 1833 bisschop in noordelijk Nederland, het gebied van de heidenen.

Tijdlijn

Priesters RK Kerk Schalkwijk

• 1875-1884 G. Hilhorst
• 1884-1909 P. ter Horst
• 1909-1930 H. Smit
• 1930-1939 H. Ahsmann
• 1939-1952 A. Aukus
• 1952-1967 A. Janmaat
• 1967-1978 J. Batenburg
• 1978-1981 B. Boerstal
• 1981-1994 G. Pierik
• 1994-2000 P. van der Borgh
• 2001-2011 T. Tersteeg (emeritus)
• 2010-2011 G. Peters
• 2011-2013 F. Schyns
• 2009-2013 W. de Paepe
• 2013-2015 G. Zweers
• 2013-2014 A. ten Klooster
• 2015-heden F. Hogenelst

Noten

1. Vanaf 2013 bedient de pastor het gehele gebied tussen Tiel en Bunnik. In totaal gaat het om 16 voormalige parochies. ↩︎