In Schalkwijk stopte de diligence aan de Provincialeweg nr. 5 waar in 1852 een bestelhuis met aan het hoofd een brievengaarder was opgericht. De diligence vervoerde de post tussen Utrecht en ’s Hertogenbosch. Het bestelhuis bevond zich in het pand van het café ‘Ons Genoegen’, het latere pand van schoenmaker Jan Baas.
Martinus Johannis van Loock (1852-1871)
De eerste brievengaarder is de Amsterdammer Martinus Johannis van Loock die tevens gemeenteontvanger is van de gemeente Schonauwen en kruidenier. Men kwam niet binnen. Er was een luik in het raam en iemand die een brief haalde of bracht moest via dit luik de brief afgeven of ophalen. Het bestelhuis wordt op 27 december 1856 omgezet in een hulppostkantoor, wat betekende dat vanaf dat moment er ook post werd bezorgd in Schalkwijk. In Utrecht was het hoofdpostkantoor. Alles buiten de stad werd een hulppostkantoor genoemd.
Jan van Loock (1871-1901)
Wanneer brievengaarder M.J. van Loock op 5 mei 1871 overlijdt, neemt zijn zoon Johannes Wilhelmus van Loock, broodbakker van beroep, de functie van brievengaarder over. Het postkantoor verhuist dan naar de Provincialeweg 7. In 1873 wordt het poststempel ‘Schalkwijk’ ingevoerd. Jan van Loock is 30 jaar lang brievengaarder en loopt in uniform. In de lente van 1901 neemt hij eervol ontslag.1
Johan(nes) van Zwet (1901-1919)
Johan(nes) van Zwet komt in 1898 in Schalkwijk wonen en is drie jaar lang gemeenteveldwachter in Schalkwijk. In 1901 wordt Johan van Zwet brievengaarder2 en gemeentebode. In 1908 wordt het kantoor verplaatst naar Stationslaan (nu Spoorlaan) nr. 6-8. Vanaf dat jaar is er sprake van kantoorhouder, maar de naam brievengaarder blijft in gebruik. Zo wordt hij in 1913 genoemd als brievengaarder van Schalkwijk en van Tull en ’t Waal.
Vanaf 1914 is zijn dochter Nelly (Petronella Alida Johanna van Zwet) betrokken bij het postkantoor. Zij is dan actief in de functie hulpdirectrice. Ze wordt tot ‘ereburgeres van Fort Honswijk’ benoemd vanwege haar goede zorgen aan de post van de in 1914 en 1915 aldaar gelegerde militairen. Nelly wordt geleidelijk aan de belangrijkste persoon op het postkantoor. Johan(nes) van Zwet is dan wel formeel de brievengaarder, maar hij is sinds 1916 ook actief als gemeentesecretaris en druk met het distributiesysteem dat vanwege de Eerste Wereldoorlog is ingesteld.
Op 2 januari 1919 krijgt Schalkwijk de eerste telefoonaansluiting. Dit is in het hulptelegraaf- en hulptelefoonkantoor, waar een spreekcel is ondergebracht. Dus bij Van Zwet in het postkantoor op de Spoorlaan.
Derk Bresser (1919-1930)
De vader van Nelly stopt op 1 maart 19193 en wordt opgevolgd door de aanstaande echtgenoot van Nellie: Derk Bresser. Derk is een soldaat die op Honswijk was gelegerd en ze daar heeft leren kennen. Later dat jaar op 31 juli 1919 trouwen ze. Vader van Zwet stopt niet volledig met werken en blijft werkzaam als gemeentesecretaris. Hij overlijdt op 27 augustus 1921.
In 1922 wordt er een bijgebouw neergezet bij het hulppostkantoor. Het postkantoor krijg ook meer werk omdat per 2 juli 1923 ’t Goy onder de postbezorging van Schalkwijk valt.4 Ook Honswijk wordt door de post van Schalkwijk bediend. De krant van 12 januari 1926 toont wat er allemaal gebeurde op het hulppostkantoor Schalkwijk.
Derk en Nellie Dresser verhuizen in 1930 naar Genderingen5. Vermoedelijk hebben de twee postbestellers die er op dat moment waren, Bart van Dijk en Gijs van Manen, de zaken tijdelijk waargenomen.
Frans Geurts (1931-1934)
Op 16 april 1931 is er weer een brievengaarder. Frans Jozef Geurts uit Horst wordt benoemd in Schalkwijk.6 Hij is weduwnaar en hertrouwt een jaar later met Francina Joanna Maria van Hazendonk uit Tull en ’t Waal. In 1934 verhuizen ze naar Voorhout, waar Frans Jozef Geurts ook kantoorhouder wordt.
Verhuizing postkantoor Schalkwijk
Nico van den Heuvel (1934-1961)
In 1934 wordt het hulppostkantoor omgezet in een poststation en worden de postzaken overgeheveld naar het winkelpand aan de Provincialeweg 7. De nieuwe eigenaar is dan N.A. (Nico) van den Heuvel. Ook gaan de telefoonactiviteiten van het hulptelefoonkantoor mee naar de Provinciale weg. Hier worden tijdens openingstijden de telefoonaanvragen van de dorpen Schalkwijk en ’t Goy met de hand doorverbonden.
Van den Heuvel voert ook de bestellerskast in. Post wordt voortaan in deze kast gesorteerd en niet meer op de keukentafel.
Eind 1940 krijgt Schalkwijk een automatische telefooncentrale en die staat in de achtertuin van de Provincialeweg 7. Het poststation wordt vervolgens in 1941 weer omgezet in een hulppostkantoor, wat het nadien is gebleven. Nico van den Heuvel laat in 1949, links tegen het winkelpand aan, een nieuwe ruimte voor het hulppostkantoor bouwen. Winkel en postkantoor zijn dan gescheiden.
Wim van den Heuvel (1961-1994)
In 1961 gaan de postzaken over naar zoon Wim van den Heuvel, die in 1963 een hulppostkantoor met woning liet bouwen aan de Provincialeweg 19. Dit is jarenlang de situatie. In april 1974 wordt de postbezorging teruggebracht tot één keer per dag. Het postkantoor blijkt te klein om rendabel te zijn. Als oplossing wordt gekozen om per 1 januari 1975 de hulpsecretarie (een dependance van de gemeente) te sluiten en de handelingen over te brengen naar het postkantoor. Hierdoor kan het postkantoor blijven functioneren.
Op 12 september 1988 worden door het staatsbedrijf der posterijen de openingstijden aangepast naar alleen in de middag van half vier tot half zes. Op 1 december 1994 krijgt hulppostkantoorhouder Wim van den Heuvel eervol ontslag. Het hulppostkantoor was per 10 september 1993 al gesloten.
Nico van den Heuvel (1994-2016)
Posthandelingen worden overgebracht naar de vroegere winkel aan de Provincialeweg 7, maar dan naar de winkel van broer Nico van den Heuvel. Steeds werd de postale zorg dienstverlening ingekort en tenslotte is de winkel op 2 april 2016 gesloten.
SPAR (2016-heden)
Vanaf 5 november 1998 beschikt Schalkwijk over een SPAR-vestiging. Vanaf 2016 is daar een PostNL pakketpunt aanwezig.
Postbestellers te Schalkwijk
- 1856 tot 1871 – M. van Loock
- 1871 tot 1901 – Jan van Loock
- 1903 tot 1941 – Gijs van Manen
- 1908 tot 1923 – Hein Knippenburg
- 1923 tot 1932 – Bart van Dijk
- 1924 tot 1951 – Jan van Duijn
- 1937 tot 1954 – Henk Baas
- 1942 tot 1946 – Kees Bouman
- 1943 tot 1947 – Piet van Schaik
- 1946 tot 1978 – Leen Verweij
- 1951 tot 1961 – B.M. Wammes
- 1954 tot 1973 – Wim Odijk
- 1961 tot ???? – Wim van Kuijk
- 1970 tot ???? – Wim van Thiel
- 1972 tot ???? – Henk van den Oudenrijn
Op 1 november 1928 is postbesteller Gijs van Manen 25 jaar in dienst. De Utrechtse Courant plaatst een foto van hem in de krant en schrijft lovende woorden over hem.7
Deze pagina is geschreven door Ben van der Werf en Frank Magdelyns.
Bron 1: Piet Heijmink Liesert uit zijn ‘Voordracht over winkels en bedrijvigheid in Schalkwijk’ – 14 februari 2017
Bron 2: Wim van den Heuvel uit het ‘Verzamelde materiaal van een in 1977 in Schalkwijk gehouden expositie t.g.v. het 125-jarig bestaan van de posterijen’.
Bron 3: Wim van den Heuvel, de geschiedenis van het Schalkwijkse postwezen, Tussen Rijn en Lek 1970-4
Noten
- Algemeen Handelsblad, 4 mei 1901 ↩︎
- Telegraaf, 1 oktober 1901 ↩︎
- De Maasbode, 29 maart 1919 ↩︎
- Utrechtsch Nieuwsblad, 15 juni 1923 ↩︎
- In het archief van het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers is een fotocollectie opgenomen van zoon Arnouth die veel heeft gefotografeerd tussen 1955 en 1998. ↩︎
- Nieuwe Venlosche courant, 2 april 1931 ↩︎
- “Utrechtsche courant”. Utrecht, 03-11-1928, p. 11. Geraadpleegd op Delpher op 06-08-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMUTRA04:253328108:mpeg21:p00011 ↩︎
Deze pagina is gewijzigd op 24 augustus 2025