Voor 1800 kent het Eiland van Schalkwijk ongeveer vier gerechten. Het waren de Fransen die besloten dat er minder gerechten moesten komen en dat dit gemeenten moesten worden. In 1812 begon de samenvoeging. Het zou nog tot 1962 duren voordat Schalkwijk en Tull en ’t Waal aan de gemeente Houten werden toegevoegd.

19e eeuw

In het begin van de 19e eeuw is Schalkwijk een langgerekte lint boerderijen met een kerk. Het gebied is een landelijke agrarische streek met slechte landverbindingen.

Vanaf 1846 verandert het landschap door de aanleg van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Rondom het fort Honswijk wordt de Stelling van Honswijk aangelegd, waarvan het Werk aan de Waalsewetering in de gemeente Schalkwijk verschijnt.

Halverwege de 19e eeuw worden de infrastructuur verbeterd. In 1868 wordt een spoorlijn aangelegd en er verschijnt een station. De doorgaande weg van Utrecht naar Culemborg loopt door Schalkwijk. Deze weg wordt in 1840 verhard (omgebouwd tot een macadamweg).

Aan het eind van de 19e eeuw wordt de katholieke kerk gebouwd. De fiets verschijnt steeds vaker in het straatbeeld.

20e eeuw

De nieuwe eeuw begint met de komst van de auto. Ook worden telefoon en riolering ingevoerd. In 1921 wordt Schalkwijk aangesloten op het elektriciteitsnetwerk en later worden de dorpspompen vervangen door een drinkwaterleiding. De boeren zijn de baas in Schalkwijk. Het grondgebied van de gemeente Schalkwijk wordt in de 20e eeuw zijdelings doorsneden door het Amsterdam Rijnkanaal.

Gebouwen

De gemeente Schalkwijk kent enkele opvallende gebouwen. Zo is er een protestantse kerk, een indrukwekkende katholieke kerk, het Werk aan de Waalsewetering en het huis Vuylcop. De korenmolen bij De Heul en het klooster aan de Lage Dijk zijn gesloopt.

De Tweede Wereldoorlog

De Tweede Wereldoorlog gaat niet ongemerkt voorbij. Tot twee keer toe worden Schalkwijk en delen van Tull en ’t Waal en Houten onder water gezet. Ook vinden er bombardementen plaats, vooral op de spoorlijn.

Samenvoeging gemeenten

Op 1 januari 1962 gaan Tull en ’t Waal, Schalkwijk en Houten verder onder de nieuwe gemeente Houten. Deze gemeente heeft dan 6102 inwoners. Er vindt woningbouw plaats bij de Wickenburghselaan, gevolgd door de Biesterlaan, De Groes en De Wiese. Met de supermarkt op de Biesterlaan, de RK kerk en het café is de zwaartepunt van het dorp verplaatst van de Brink naar de Jhr Ramweg.

Deze pagina is gewijzigd op 9 augustus 2025