Schalkwijk lag tot 1938 op de hoofdroute van Utrecht naar Culemborg/Den Bosch. Op diverse plaatsen was een herberg of een tapperij te vinden. Een herberg was doorgaans een boerderij, waar het voorhuis is veranderd in een drinkgelag.

Schalkwijk lijkt meer tapperijen dan herbergen te hebben gehad. In de 19e eeuw ontstaan er echte kroegen zoals we nu ook kennen. Een onvolledig overzicht van de locaties in het gerecht en de latere gemeente Schalkwijk.

De Prins

Gelegen op de Brink. Deze herberg was vergaderlocatie voor het gerechtsbestuur en daarmee ook gerechtshuis. Dat betekent dat De Prins al in de 18e eeuw heeft bestaan. De Prins was te vinden op Brink 2-4. Rond 1825 verhuist het gemeentebestuur naar café Dorpszicht aan de overkant van de weg. De Prins lijkt op dat moment te stoppen als herberg. In 1832 is deze niet meer te vinden op de kadasterkaart.

De Zwaan / ’t Hoekje

Dit café is gelegen langs de doorgaande weg van Utrecht naar Culemborg. Het gebouw dateert uit 1869 en is de opvolger van een eerder huis. Huurder A. de Kruyff exploiteert vanaf 1880 een timmerwerkplaats, annex café. Eigenaar is de familie Wttewaall van het landgoed Wickenburgh.

In 1886 neemt Jan van de Valk uit Odijk het café over. Deze kroeg is stamkroeg van de arbeiders. Boeren gaan naar De Bonte Koe. In 1894 wordt de naam De Zwaan gebruikt. Dit zou normaliter erop duiden dat er ook vrouwen van lichte zeden aanwezig zijn. Hier is geen informatie over. Eigenaar is Johannes de Valk. In 1939 wordt het café door Kees de Valk gekocht van de familie Wttewaall. Het café komt via Kees de Valk bij Harrie de Valk. Drie generaties exploiteren het café.¹

Een latere bekende pachter is André Hazes in de jaren 80. In de jaren 90 was er een snackbar en wordt er een moord gepleegd. Sinds 2015 is hier restaurant Jonkheer De Ram gevestigd.

De Bonte Koe (Kuijer)

Bekend uit de periode rond 1880 – 1960. Deze kroeg was stamkroeg van de boeren. Arbeiders gingen naar De Zwaan. De Bonte Koe was tevens bakker/kruidenier.

Het wapen van Schalkwijk/Dorpszicht/De Gouden Leeuw

Sinds 1952 was gelegen tegenover de Brink Het Wapen van Schalkwijk (café van Bijlevelt). Het werd gebouwd als dorpscafé.

Voorloper is café Dorpszicht dat al in 1825 hier stond. In Dorpszicht vergaderde het gemeentebestuur van Schalkwijk, voordat er een eigen gemeentehuis was. Dorpszicht had een doorrijschuur.

In 1930 draagt het café de naam De Gouden Leeuw. In 1950 werd het gesloopt en vervangen door het Wapen van Schalkwijk. Sinds 2016 is naast deze locatie PAND Pannenkoek verschenen.

In de hollenden Wagen

Deze herberg zou in 1625 bestaan en worden gerund door Ghijsbert Holl. De locatie is onbekend.

Overige locaties

St Pieter (1668–1865)
In 1668 wordt bewoner Jan Jansz. genoemd als uitbater. Dit café-restaurant staat tegenover bij het Dijkhuis en wordt in 1865 door brand getroffen. Het wordt herbouwd, maar is dan geen café meer. Schalkwijk heeft in die tijd 10 tapperijen.

Nadorst (1680–1880)
Gebouwd in 1680 op de hoek Scheidingsweg met de Lekdijk. Eigenaar is een veerschipper op Culemborg. In 1880 wordt de herberg afgebroken. Gedurende deze 200 jaar zijn er perioden geweest dat het gebouw niet als herberg functioneerde.

Herberg van Dirk Turkenburg (1789)
In 1795 werd er getapt bij Jan de Kruijf in het rechthuis, bij Maria Goes en bij weduwe Vermeer.

Stationskoffiehuis Schalkwijk (Mulder, 1900)
Dit was aanwezig op het station Schalkwijk.

Café De gezuster Buschgens – De Heul (voor 1940– na 1943)
Deze was te vinden op Overeind 93 in een dwarshuisboerderij uit de 19e eeuw. In 1966 werd het pand verbouwd tot een woning.

Café bij Hommelberg (Provinciale weg) (1943)

Café Vierschaar (Provinciale weg)

Café bij Van Bemmel (Jhr Ramweg)

Ons genoegen van De Goey ( Provinciale weg, 1911)

Noten

1. Nieuw restaurant Jonkheer de Ram opent de deuren, Houtens Nieuws, 1 april 2015 ↩︎